Jakie potrawy kojarzą się z lubelską kuchnią? Tutejsze dania od zawsze cechowały prostota, pożywność i doskonały smak. Dziedzictwo kulinarne Lubelszczyzny ma związek z jej przygranicznym położeniem na styku kultur Wschodu i Zachodu. Gama regionalnych potraw i smaków jest bardzo bogata i różnorodna, czego dowodem jest ponad 200 pozycji wpisanych na Listę Produktów Tradycyjnych. Przedstawiamy kilka z nich:
Cebularz lubelski
Jeden z najbardziej popularnych w regionie produktów tradycyjnych. Cebularz lubelski to okrągły pszenny placek o średnicy 15-20 cm. Jego powierzchnię zajmuje cebula pokrojona w kostkę, wymieszana z makiem. Wywodzi się z kuchni żydowskiej, jako pierwsi wypiekali go Żydzi ze Starego Miasta w Lublinie, a następnie receptura rozprzestrzeniła się na cały region. Na Liście Produktów Tradycyjnych Województwa Lubelskiego cebularz figuruje od 2007 r.
Sękacz podlaski
Charakterystyczny wygląd sękacza - formę stożka z wypustkami, można uzyskać poprzez specjalne wypiekanie nad rozgrzanym paleniskiem na poziomym wałku. Głównymi jego składnikami są: jaja, mąka pszenna, masło, cukier, wanilia. Po wypieczeniu ten wyjątkowy przysmak ma kolor złocisto-bursztynowy. Pierwsze wzmianki na temat jego wypiekania w Huszczy w gminie Łomazy (koło Białej Podlaskiej), w tzw. "zagłębiu sękaczy", pochodzą z końca lat 20. XX w. Do dziś sękacze wytwarza się tam ręcznie i pełnią funkcję tradycyjnego pieczywa obrzędowego.
Olej świąteczny roztoczański
Do jego produkcji wykorzystuje się głównie nasiona rzepaku sianego z pogranicza Roztocza Środkowego, Grzędy Sokalskiej i Kotliny Zamojskiej. Duże nasłonecznienie obszaru Roztocza przyczynia się do tego, że olej wyciskany metodą tradycyjną, posiada niespotykany smak i aromat. Olej świąteczny roztoczański cechuje złocista lub lekko brązowa barwa oraz intensywny zapach roślinny.
Flaki piaseckie
Na Listę Produktów Tradycyjnych wpisano je w 2016 r. dzięki inicjatywie regionalistów z urzędu gminy w Piaskach. Historia flaków piaseckich sięga lat 60. XX w., kiedy przybył tam Ryszard Sieczkarz, który w restauracji "Przystań", a potem "Rarytas", zaczął je serwować. Receptura, pomimo długiego czasu, pozostała taka sama, a flaki piaseckie zyskały popularność wśród turystów, polityków oraz celebrytów, którzy przyjeżdżają specjalnie, aby ich skosztować. Zostały także upamiętnione w piosence Lucjana Świelickiego - znanego pisarza, poety i regionalisty - wykonywanej przez Stanisława Polaka i Piasecką Kapelę Podwórkową w 1975 r. Od 2008 roku w Piaskach organizowany jest również "Festiwal Flaków" wraz z konkursem na najlepsze flaki Lubelszczyzny.
Oranżada z Kąkolewnicy
Ten pyszny regionalny napój gazowany, produkowany jest od 1957 r. (pierwotnie jako lemoniada) w Wytwórni Wód Gazowanych, której założycielem był mieszkaniec Rudnika, Tadeusz Jędruszczak. Obecnie produkcją napoju w niezmienionej recepturze zajmuje się syn pana Tadeusza, Edmund. Oranżada posiada dwa smaki - malinowy oraz cytrynowy i wciąż cieszy się dużą popularnością wśród mieszkańców Lubelszczyzny, często goszcząc na stołach podczas przyjęć okolicznościowych.
Gryczak janowski
W Polsce jeszcze na przełomie XIX i XX wieku kasze były podstawowym pożywieniem. Stanowiły dodatek do sosów, mleka, mięsa. Okolice Janowa Lubelskiego znane są z pokaźnej listy przepisów kulinarnych bazujących właśnie na kaszy. Smakołykiem jest słynny, wyglądający jak chleb z nadzieniem z farszu gryczanego gryczak janowski, który posiada nawet swoje święto: Festiwal Kaszy "Gryczaki", odbywający się co roku w sierpniu w Janowie Lubelskim.
Lubelski forszmak
Aromatyczna zupa o konsystencji zawiesistej, z ogórkami kiszonymi, mięsem drobiowym, szynką, boczkiem wędzonym, zaprawiona koncentratem pomidorowym, podawana w wydrążonym bochenku chleba to przysmak lubelaków. Na Listę Produktów Tradycyjnych została wpisana w 2010 r.
Konfitura różana z Końskowoli
Gmina Końskowola stanowi lubelskie zagłębie różane, rocznie produkuje się tutaj około 6 milionów sadzonek róż. Konfitura różana cechuje się niezwykłym aromatem, gęstą konsystencją oraz intensywnym ciemnobordowym kolorem. Można ją wykorzystywać jako nadzienie do pączków i ciast, do herbaty, lub rozpuścić w wodzie uzyskując wodę różaną. W Lublinie konfiturę zakupisz np. w sklepie Cebularz - Pamiątki z Lublina przy Rynku 8 na Starym Mieście.
WYDARZENIA KULINARNE W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM
Święto Wina w Janowcu – maj/czerwiec
Festiwal Flaków w Piaskach – czerwiec
Festiwal Kaszy „Gryczaki” w Janowie Lubelskim - sierpień
Ogólnopolskie Święto Chmielarzy i Piwowarów „Chmielaki Krasnostawskie” – sierpień
Wojewódzkie Święto Miodu - wrzesień
Europejski Festiwal Smaku – wrzesień
LISTA PRODUKTÓW TRADYCYJNYCH WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO
